Thứ trưởng Lê Công Thành phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp
Nhận định về tình hình hạn hán, xâm nhập mặn tại Trung Bộ và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long
Nhận định về tình hình hạn hán, xâm nhập mặn tại Trung Bộ và khu vực Đồng bằng sông Cửu Long, ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn cho biết, thời gian qua khu vực Trung Bộ đã xuất hiện nắng nóng và thiếu hụt lượng mưa trong thời gian dài, mực nước trên một số lưu vực sông đã xuống mức thấp nhất lịch sử, tình trạng hạn hán, xâm nhập mặn đã diễn ra nghiêm trọng tại một số địa phương ở khu vực Trung Bộ. Trên lưu vực sông Mê Công, mực nước thượng lưu sông đang ở mức rất thấp, nhiều trạm xuống thấp nhất lịch sử, dự báo đỉnh lũ năm 2019 ở đầu nguồn sông Cửu Long ở mức thấp, nguy cơ cao xảy ra tình trạng hạn hán thiếu nước, xâm nhập mặn trong mùa khô năm 2019-2020.
Tổng cục Khí tượng thủy văn dự báo, nắng nóng còn tiếp tục xảy ra ở miền Trung từ nay đến hết tháng 8/2019, vùng núi phía Tây Trung Bộ còn có khả năng xảy ra nắng nóng gay gắt. Tổng lượng mưa khu vực Trung Bộ trong tháng 8-9/2019 phổ biến cao hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 10-30%, các tháng khác phổ biến thấp hơn trung bình nhiều năm cùng thời kỳ từ 10-25%.
Từ nay đến hết tháng 9/2019, lượng dòng chảy trên các sông thuộc khu vực Trung Bộ tăng nhưng vẫn ở mức thiếu hụt so với trung bình nhiều năm phổ biến từ 20-50%. Tình trạng hạn hán, thiếu nước ở Trung Bộ trong các tháng tới được cải thiện và chỉ xảy ra ở một số nơi ngoài vùng cấp nước của các công trình thủy lợi. Tình trạng xâm nhập mặn đang giảm dần, riêng khu vực Trung Trung Bộ vẫn tiếp tục diễn ra ở mức cao hơn so với trung bình nhiều năm cùng kỳ nhưng cường đô sẽ giảm hơn so với thời gian qua.
Tuy nhiên, gió mùa Tây Nam có xu hướng kết thúc sớm trên lưu vực sông Mê Công nên dự kiến đỉnh lũ nằm ở Đồng bằng sông Cửu Long ở mức thấp (báo động 1), thời gian xuất hiện mực nước đỉnh lũ khả năng xảy ra vào cuối tháng 9, đầu tháng 10/2020. Nguy cơ cao xảy ra tình trạng hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn vùng cửa sông Nam Bộ trong mùa khô năm 2019-2020.
Ông Hoàng Đức Cường, Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Khí tượng thủy văn phát biểu tại cuộc họp
Triển khai ngay các giải pháp trước mắt
Với nhận định trên, để phục vụ tốt việc phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn, hạn chế thiệt hại, trước mắt Tổng cục Khí tượng thủy văn tiếp tục tăng cường quan trắc dòng chảy, quan trắc mặn phục vụ dự báo, cảnh báo và phòng chống hạn hán và xâm nhập mặn.
Đồng thời, theo dõi chặt chẽ diễn biến tình hình hạn hán, xâm nhập mặn để ban hành bản tin dự báo, cảnh báo kịp thời phục vụ các Bộ, ngành, địa phương chỉ đạo, điều hành, sản xuất nông nghiệp phù hợp với điều kiện nguồn nước và triển khai các giải pháp phòng, chống hạn hán, thiếu nước, xâm nhập mặn; đổi mới, nâng cao chất lượng, hình thức, chi tiết hóa và cải tiến bản tin tập trung vào dự báo, cảnh báo tác động thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn đến các ngành nghề như nông nghiệp, cấp nước sinh hoạt...
Bên cạnh đó, phối hợp với Ủy ban sông Mê Công Việt Nam theo dõi chặt chẽ tình hình xả nước từ các hồ chứa ở thượng lưu sông Mê Công; gia tăng đàm phán với các nước thượng nguồn sông Mê Công trong phương thức sử dụng nước, đặc biệt chú trọng việc xây dựng hồ đập, đập thủy điện.
Bà Nguyễn Thị Thu Linh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước phát biểu tại cuộc họp
Liên quan đến hồ chứa, bà Nguyễn Thị Thu Linh, Phó Cục trưởng Cục Quản lý tài nguyên nước cho biết, Cục đã tiến hành kiểm kê, đánh giá nguồn nước trữ tại các hồ chứa nước, công trình thủy lợi trên địa bàn, tính toán cân bằng nước làm cơ sở để kịp thời điều chỉnh, bổ sung phương án sử dụng nước, phòng chống hạn hán, xâm nhập mặn; chỉ đạo vận hành các hồ chứa thủy điện theo quy định tại quy trình vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông, ưu tiên sử dụng nước phục vụ dân sinh, sản xuất nông nghiệp trong trường hợp hạn hán, thiếu nước và xâm nhập mặn.
Cục Quản lý tài nguyên nước đã ban hành các văn bản đôn đốc Ủy ban nhân dân các tỉnh trong việc chỉ đạo các Sở, ban ngành, các chủ hồ chủ động tích nước đảm bảo nước cho mùa cạn năm 2019; thường xuyên theo dõi, giám sát việc vận hành các hồ chứa, tính toán, cân đối nguồn nước, hướng dẫn việc điều tiết, xả nước các hồ chứa trên các lưu vực sông...
Ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu phát biểu tại cuộc họp
“Hiến kế” các giải pháp lâu dài
Về những giải pháp lâu dài, Tổng cục Khí tượng thủy văn đề xuất bổ sung thêm mạng lưới trạm quan trắc dòng chảy và quan trắc mặn ở Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt ưu tiên lắp đặt các thiết bị tự động để có số liệu quan trắc kịp thời, đầy đủ; tập trung phân vùng rủi ro thiên tai, lập bản đồ cảnh báo thiên tai hạn hán, xâm nhập mặn; thực hiện nội dung Xây dựng hệ thống giám sát nguồn nước dự báo, cảnh báo hạn hán và xâm nhập mặn vùng Đồng bằng sông Cửu Long.
Ngoài ra, cần nghiên cứu, áp dụng các thành tựu khoa học vào công tác dự báo, cảnh báo hạn hán, xâm nhập mặn; tăng cường nghiên cứu những vấn đề quy mô lớn, quy mô toàn cầu có liên quan và ảnh hưởng trực tiếp đến diễn biến thời tiết và khí hậu Việt Nam; nghiên cứu xây dựng hệ thống phân tích, dự báo, cảnh báo hạn hán, xâm nhập mặn cho vùng Trung Bộ và Đồng bằng sông Cửu Long; ứng dụng sản phẩm viễn thám giám sát hạn hán, giám sát hoạt động của các hồ chứa xuyên biên giới; phối hợp với các địa phương điều tra, khảo sát, đo đạc và tập hợp thống nhất cơ sở dữ liệu về rủi ro hạn hán, xâm nhập mặn phục vụ dự báo, cảnh báo.
Đề xuất giải pháp liên quan đến lĩnh vực biến đổi khí hậu, ông Nguyễn Tuấn Quang, Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết, Cục đang triển khai hợp tác với phía Hà Lan về các giải pháp trữ nước chống hạn hán, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long; hỗ trợ quản lý khai thác, vận hành công trình thủy lợi phục vụ sản xuất nông nghiệp ở Đồng bằng sông Cửu Long... Đồng thời, Cục đang xây dựng Kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu quốc gia sẽ đề xuất các giải pháp để Đồng bằng sông Cửu Long thích ứng với các hiện tượng thiếu nước, xâm nhập mặn.
Bên cạnh đó, liên quan đến tài nguyên nước, đại diện các đơn vị tại cuộc họp đã đề xuất phải đẩy nhanh tiến độ lập quy hoạch tài nguyên nước sông Cửu Long, lồng ghép vào quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của Đồng bằng sông Cửu Long; đẩy mạnh tìm kiếm bổ sung các nguồn nước dưới đất phục vụ nhu cầu nước đối với vùng khan hiếm nước mặt...
Thứ trưởng Lê Công Thành chủ trì cuộc họp
Phát biểu chỉ đạo tại cuộc họp, Thứ trưởng Lê Công Thành đánh giá cao các đại biểu đã trao đổi thẳng thắn, đóng góp ý tưởng để làm tốt hơn công việc theo dõi, giám sát, cảnh báo, dự báo, giảm thiểu thiệt hại của hạn hán, xâm nhập mặn có thể xảy ra cuối năm nay và đầu năm sau.
Chỉ đạo một số vấn đề cần làm ngay, Thứ trưởng đề nghị Tổng cục Khí tượng thủy văn sớm ban hành các quy định về theo dõi, cảnh báo các loại hình thiên tai như hạn hán, xâm nhập mặn ở Đồng bằng sông Cửu Long để chỉ đạo công tác quan trắc, cảnh báo sớm, xây dựng bản tin báo cáo các cấp. “Ứng phó hạn hán, xâm nhập mặn phải cảnh báo xa, cảnh báo sớm để các cấp, các ngành, các địa phương có biện pháp phòng tránh từ xa, kịp thời, nếu để đến gần thì không còn tác dụng nữa.” – Thứ trưởng Lê Công Thành nhấn mạnh.
Thứ trưởng cũng đề nghị các đơn vị xây dựng kế hoạch, các phương án kỹ thuật tăng cường theo dõi, giám sát xâm nhập mặn ngay từ cuối mùa mưa, có các cảnh báo xâm nhập mặn chi tiết, cụ thể hơn để ngành nông nghiệp có kế hoạch điều hành cống ngăn mặn, điều hành các trạm bơm để lấy nước,...
Về nhiệm vụ lâu dài, Thứ trưởng Lê Công Thành đề nghị các đơn vị phối hợp để thu thập thông tin về tài nguyên nước phục vụ xây dựng quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế - xã hội Đồng bằng sông Cửu Long; nghiên cứu các giải pháp trữ nước trên thế giới để triển khai thí điểm ở Việt Nam...
