Văn phòng Chính phủ đã có văn bản số 760/VPCP-KGVX giao Bộ Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với các bộ, ngành, địa phương, có văn bản hướng dẫn và tổ chức thực hiện việc ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao.
Ảnh Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Lê Công Thành thăm và làm việc với Lãnh đạo Cục Viễn thám quốc gia tại Đài Viễn thám Trung ương
Ngày 22 tháng 02 năm 2022 Cục Viễn thám quốc gia đã tham mưu trình Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành văn bản số 872/BTNMT-VTQG gửi các Bộ, cơ quan ngang Bộ và cơ quan trực thuộc Chính phủ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh của 63 tỉnh thành phố để hướng dẫn triển khai nhiệm vụ ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế xã hội, với các nội dung như sau:
1. Quan điểm chỉ đạo
a) Ứng dụng viễn thám là nhiệm vụ trọng tâm của Nhà nước phải được tập trung đẩy mạnh phát triển theo hướng tiên tiến, hiện đại, có trọng tâm, trọng điểm phù hợp nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội;
b) Thông tin, dữ liệu viễn thám, cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia, kết quả giám sát đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật phải bảo đảm kịp thời, đầy đủ, tin cậy, có tính cập nhật và được tích hợp và được cung cấp, chia sẻ, sử dụng chung có hiệu quả trong các ngành, lĩnh vực;
c) Nhà nước bảo đảm nguồn lực, các điều kiện cần thiết, ưu tiên đầu tư ngân sách; khuyến khích, huy động hiệu quả các nguồn lực xã hội trong phát triển ứng dụng viễn thám;
d) Các dự án, nhiệm vụ thuộc Đề án phải mang tính tổng hợp, liên ngành, liên vùng, đa mục tiêu, có tính kế thừa, phát triển và được Nhà nước quản lý thống nhất.
2. Mục tiêu
a) Mục tiêu tổng quát
Ứng dụng viễn thám hiệu quả trong các ngành, lĩnh vực đáp ứng yêu cầu chính phủ điện tử hướng tới chính phủ số, cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư phục vụ phát triển bền vững kinh tế - xã hội.
b) Mục tiêu cụ thể
- Xây dựng, hoàn thiện cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia trên cơ sở nền tảng số phục vụ chia sẻ cho các bộ, ngành, địa phương phục vụ các dự án, nhiệm vụ quản lý đa ngành, đa lĩnh vực sử dụng tư liệu viễn thám, hướng tới phục vụ cho Chính phủ số, nền kinh tế số, xã hội số, đô thị thông minh;
- Ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội;
- Cung cấp các thông tin cập nhật về hiện trạng và biến động các đối tượng trên bề mặt Trái đất phục vụ công tác quản lý nhà nước.
3. Phạm vi, đối tượng và thời hạn thực hiện
a) Phạm vi: Các nội dung triển khai thực hiện trong lãnh thổ, vùng biển Việt Nam, phù hợp yêu cầu Chiến lược phát triển viễn thám quốc gia đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2040.
b) Đối tượng: Cơ sở dữ liệu ảnh viễn thám quốc gia; các chỉ tiêu về: nông nghiệp và phát triển nông thôn, quy hoạch xây dựng và quản lý phát triển theo quy hoạch, giao thông vận tải, công thương…
c) Thời hạn thực hiện: Thời gian triển khai thực hiện từ 2022 đến năm 2030, cập nhật thông tin, dữ liệu theo chu kỳ 5 năm/1 lần. Trong đó, phân kỳ của từng các nội dung cần chú trọng thực hiện chi tiết tại Phụ lục 2 kèm theo.
4. Giải pháp thực hiện
- Tăng cường cơ sở vật chất cần thiết với trang thiết bị đồng bộ, hiện đại để đảm bảo triển khai thực hiện các nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội;
- Tuyên truyền, nâng cao nhận thức, tăng cường phối hợp giữa các bộ, ngành, địa phương trong quá trình triển khai thực hiện nội dung; chia sẻ thông tin, dữ liệu; khai thác, tận dụng tối đa năng lực, kinh nghiệm, phương tiện, trang thiết bị trong phối hợp thực hiện các nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội;
- Tập trung nguồn lực tài chính để thực hiện các nội dung nêu trên từ ngân sách nhà nước, đồng thời huy động vốn từ các chương trình hợp tác quốc tế và đóng góp khác của các tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước thuộc mọi thành phần kinh tế (nếu có) theo quy định của pháp luật;
- Đa dạng hóa các hình thức hợp tác với các nước phát triển trong lĩnh vực viễn thám để tiếp nhận, chuyển giao tri thức, công nghệ, đồng thời tổ chức đào tạo lại, đào tạo mới, hình thành đội ngũ chuyên gia, đặc biệt là các chuyên gia khoa học đầu đàn, cán bộ quản lý nhà nước có trình độ cao về viễn thám;
- Huy động sự tham gia của chuyên gia trong và ngoài nước, khuyến khích các nguồn lực xã hội tham gia vào quá trình triển khai thực hiện nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội (hỗ trợ khai thác các cơ sở dữ liệu chuyên ngành về viễn thám, phát triển các dịch vụ xử lý dữ liệu viễn thám; thuê ngoài cung cấp dịch vụ xử lý dữ liệu viễn thám cho các cơ quan, tổ chức thuộc Nhà nước; thúc đẩy hình thành thị trường cả ở trong và ngoài nước đối với dịch vụ ứng dụng viễn thám);
- Kiểm tra, thanh tra, giám sát và đánh giá định kỳ về mức độ hoàn thành mục tiêu, nhiệm vụ; tổ chức tốt việc đánh giá, nghiệm thu kết quả thực hiện.
5. Danh mục các nội dung ưu tiên cần triển khai thực hiện ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế xã hội
5.1.Xây dựng, cập nhật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia dùng chung phục vụ phát triển kinh tế - xã hội
Bao gồm thực hiện các công việc sau: Cập nhật dữ liệu ảnh, sản phẩm viễn thám hiện có; Cập nhật dữ liệu ảnh viễn thám thu nhận mới (SPOT6/7, COSMO-SkyMed; VNRedSat-1,...) thu nhận tại Trạm thu Dữ liệu viễn thám quốc gia hoặc mua mới để đáp ứng nhu cầu thực hiện Đề án; Nâng cấp cơ sở hạ tầng đảm bảo công tác thu nhận, xử lý, lưu trữ, khai thác, sử dụng thông tin, dữ liệu viễn thám, sản phẩm viễn thám thuộc cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia.
5.2.Ứng dụng viễn thám trong nông nghiệp và phát triển nông thôn
Bao gồm thực hiện các công việc sau: Giám sát hiện trạng, biến động tỷ lệ che phủ rừng Việt Nam, chuyến đổi cơ cấu đất rừng sang các loại đất khác; Theo dõi cháy rừng; Thành lập hệ thống thông tin cho các sản phẩm chủ lực quốc gia, vùng tập trung phục vụ quản lý thúc đẩy tái cơ cấu nông nghiệp; Theo dõi phục vụ phòng chống sinh vật gây hại lúa và xác định diện tích lúa bị gây hại tại một số tỉnh trồng lúa đại diện cho các vùng sinh thái sản xuất lúa chuyên canh, hàng hóa khác nhau ở Việt Nam; Theo dõi tiến độ gieo cấy, thu hoạch và dự báo năng suất lúa tại đồng bằng sông Hồng và đồng bằng sông Cửu Long; Cảnh báo sớm hạn hán cho một số loại cây trồng cạn chủ lực vùng Tây Nguyên; Quản lý quy mô và giám sát sự biến động diện tích các vùng sản xuất nông sản tập trung của các địa phương; Quản lý và theo dõi sự biến động diện tích vùng chuyên trồng lúa sang vùng phi nông nghiệp và cây trồng khác; Giám sát biến động và cảnh báo môi trường vùng sinh thái biển đặc trưng (bãi giống, bãi đẻ..) ở vùng biển Việt Nam; Tích hợp công nghệ viễn thám và công nghệ khai thác phục vụ khai thác hiệu quả và bền vững nguồn lợi hải sản ở vùng biển Việt Nam; Quan trắc và cảnh báo sớm môi trường các vùng nuôi biển Việt Nam; Theo dõi, cập nhật biến động bề mặt và hệ sinh thái khu vực các cảng cá, khu neo đậu tránh trú bão cho tàu cá; đánh giám biến động và dự báo chuyển đổi đất nuôi trồng thủy/hải sản; Dự báo nguồn nước mùa lũ vùng đồng bằng sông Cửu Long phục vụ công tác chỉ đạo điều hành sản xuất nông nghiệp; Đánh giá diễn biến hình thái vùng cửa sông, cửa triều và đề xuất các giải pháp tổng hợp nhằm đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội vùng Duyên hải Nam Trung Bộ; Giám sát phục vụ vận hành các công trình thủy lợi trong điều kiện mưa lũ bất thường; Giám sát, đánh giá bồi lắng bùn cát, kiểm đếm, giám sát nguồn nước trong hồ chứa thủy lợi ở những vùng thiếu số liệu quan trắc mực nước; Giám sát sự cố đập và quản lý an toàn các công trình thuỷ lợi.
5.3.Ứng dụng viễn thám trong xây dựng và quy hoạch đô thị
Bao gồm thực hiện các công việc sau: Giám sát việc thực hiện quy hoạch đô thị, dự báo và thiết kế quy hoạch; Đánh giá quá trình đô thị hóa tại Việt Nam và đề xuất các giải pháp quản lý thực hiện quy hoạch đô thị sau khi được phê duyệt; Giám sát thực hiện quy hoạch, xây dựng di sản, khu, điểm du lịch, cơ sở thể dục thể thao vùng ven biển; Kết hợp viễn thám đa tầng, đa thời gian, đa độ phân giải và công nghệ học máy đánh giá khả năng mở rộng và xây dựng các khu vực ven biển phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
5.4.Ứng dụng viễn thám trong giao thông vận tải
Bao gồm thực hiện các công việc sau: Giám sát tàu thuyền phục vụ bảo đảm an toàn hàng hải, tìm kiếm cứu nạn hàng hải và điều tra tai nạn hàng hải; Ứng phó sự cố ô nhiễm dầu tràn trên biển; Quản lý khai thác vận hành các tuyến quốc lộ, cao tốc; Quy hoạch mạng lưới giao thông đường bộ; Tìm kiếm cứu nạn lĩnh vực hàng không; Dự báo khí tượng hàng không.
5.5.Ứng dụng viễn thám trong công thương
Bao gồm thực hiện các công việc sau: Đánh giá tiềm năng và giám sát việc thực hiện quy hoạch các vùng điện gió; Đánh giá tiềm năng và giám sát việc thực hiện quy hoạch các vùng điện mặt trời;
5.6.Các ứng dụng viễn thám phục vụ công tác quản lý nhà nước theo chức năng, nhiệm vụ của các bộ, ngành
5.7.Ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương
Trong đó:
1. Bộ Tài nguyên và Môi trường, chủ trì, tổ chức thực hiện các nội dung: Hướng dẫn các bộ, ngành, địa phương thực hiện việc ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội đảm; Tổ chức thực hiện nội dung “Xây dựng, cập nhật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia dùng chung phục vụ phát triển kinh tế - xã hội”; Tổng hợp, có ý kiến đối với các dự án, nhiệm vụ liên quan đến ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội của các bộ, ngành, địa phương.
2. Các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện các nội dung: Đề xuất nhu cầu sử dụng ảnh viễn thám phục vụ các nhiệm vụ phát triển KTXH, giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2030 gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp phục vụ xây dựng, cập nhật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia dùng chung; cung cấp các sản phẩm các dự án, nhiệm vụ sau khi kết thúc về Bộ Tài nguyên và Môi trường phục vụ cập nhật cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia dùng chung; Tổ chức thực hiện các nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội theo đúng chức năng, nhiệm vụ được giao; Sử dụng các sản phẩm các dự án, nhiệm vụ sau khi hoàn thành phục vụ trong công tác chỉ đạo, điều hành trong phạm vi quản lý.
3. Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương thực hiện các nội dung: Đề xuất nhu cầu sử dụng ảnh viễn thám phục vụ các nhiệm vụ phát triển KTXH, giai đoạn từ năm 2022 đến năm 2030 gửi Bộ Tài nguyên và Môi trường tổng hợp phục vụ xây dựng, cập nhật, hoàn thiện cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia dùng chung; Tổ chức thực hiện các nội dung ứng dụng viễn thám phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương; Phối hợp với các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ thực hiện các nội dung liên quan.
Ảnh Ông Nguyễn Quốc Khánh - Cục trưởng Cục Viễn thám quốc gia làm việc với Sở Tài nguyên và Môi trường Nam Định về công tác ứng dụng viễn thám
Đến thời điểm hiện nay, Cục Viễn thám quốc gia đã nhận được văn bản của 06 Bộ và 41 địa phương về việc giao đầu mối chủ trì thực hiện, cũng như đề xuất các nhiệm vụ trong kế hoạch hàng năm triển khai ứng dụng viễn thám phục vụ cho việc phát triển kinh tế xã hội. Bên cạnh đó các đơn vị được giao đầu mối triển khai ứng dụng viễn thám của các Bộ, ngành, địa phương đã có trao đổi, làm việc trực tiếp với Cục Viễn thám quốc gia để triển khai nhiệm vụ, nhiều địa phương đã đề xuất các nhiệm vụ cụ thể về ứng dụng viễn thám, cũng như đề xuất nhu cầu dữ liệu ảnh viễn thám hàng năm và kế hoạch 3 năm.
Cục Viễn thám quốc gia đã chủ động trong lập kế hoạch thu nhận dữ liệu viễn thám phủ trùm cả nước hàng năm làm cơ sở cung cấp đủ nhu cầu cho ứng dụng viễn thám của các Bộ, ngành địa phương. Bên cạnh đó Cục đang hoàn thiện cơ sở dữ liệu viễn thám quốc gia phục vụ xây dựng Chính phủ điện tử và chuyển đổi số, tạo điều kiện thuận lợi trong chia sẽ dữ liệu dùng chung cho các cơ quan nhà nước, người dân và doanh nghiệp.
